Uitnodiging: De geboorte van de nieuwe tijd.

Een paar weken terug reageerde ik op een posting van Kees Klomp op Linkedin over ethiek en moraliteit bij bedrijven. Dat thema was ook het onderwerp van het boekje ‘De strategie van de hoop’ uit 1995 van emeritus hoogleraar Cees Zwart, econoom en organisatie adviseur. Toen ik het uit de kast haalde vielen de hoeveelheid post-its op die er uit staken, een herinnering aan hoe inspirerend ik het toen vond.

Cees Zwart is optimistisch over de komst van een nieuwe tijd. Maar ziet ook wat voorwaarden. Hij zag in de val van de muur in 1989 het begin van een turbulente tijd waar we uiteindelijk de vruchten van zouden plukken. Nodig daarvoor is ‘dat er een nieuwe houding ontstaat die wordt gekenmerkt door creatieve wendbaarheid en persoonlijke integriteit.’ Hij laat zien ‘dat de vele paradoxen vragen om een nieuwe ethische houding’ (tekst achterflap). Bij een van de ingestoken post-its schrijft hij: ‘het gaat er dus om van je leven een creatief werkstuk te maken’. De nieuwe tijd komt eraan.

Bij een andere post-it lees ik: ‘Autonomie zonder solidariteit is geen autonomie maar willekeur’. Kijk eens naar de inspirerende filmpjes van maatschapwij hoe solidariteit eruit ziet. En dat is op vele lagen zichtbaar en voelbaar. Misschien valt het jullie ook op maar ik merk dat er collectief een complete bewustzijnslaag aan het ontwaken is. Er hangt iets in de lucht. Dingen die eerst gewoon waren zijn dat eigenlijk niet meer; Vliegvakanties, Bruto Binnenlands Product, plastic, vlees eten, kolen, economische groei,…  Al die verbanden, je ziet het pas als je het doorhebt, op z’n Cruijffs.

‘Is dit nu later, is dit nu later als je groot bent.’ Stef Bos

Ja, er is veel gaande, maar zijn we er al? Is dit nu later? Ik zocht even verder op internet en kwam via Cees Zwart uit bij de Duitse filosoof Ernst Bloch. Bloch heeft veel gepubliceerd over hoop. Het kernbegrip in zijn filosofie is ‘de objectieve mogelijkheid’. Dat is mooi gevonden maar ‘een mogelijkheid’ laat zich moeilijk objectief beschrijven. Toch is die mogelijkheid volgens Bloch voor de mensheid een drijvende kracht om zich verder te ontwikkelen. Een intern vonkje, een verlangen naar beter. Bloch doelt op iets wat nog niet is, het ‘nog-niet-zijn’ tegenover het bewuste ‘zijn’. Voor Bloch is de nieuwe tijd bijna tastbaar.

De mensheid heeft een antenne voor iets wat in de lucht hangt.  Een vaag bewustzijn van het nog-niet-zijn. Die betere wereld zit in ons! Is dat die nieuwe collectieve bewustzijnslaag die boven komt? Dat doet me denken aan een veel gebruikt citaat:

“Wensen zijn voorgevoelens van hetgeen je daadwerkelijk in staat bent te realiseren.”  Johann Wolfgang von Goethe

In mijn werk merk ik dat die nieuwe bewustzijnslaag geboren wil worden. Ik ontmoet mensen die geen bevrediging uit hun werk halen en graag maatschappelijk relevant bezig willen zijn. Maar er zit nog iets tussen de ‘wens en werkelijkheid’ uit de uitspraak van Goethe. De wens blijft nog even toegedekt. Herkenbaar? Jij wilt ook bijdragen aan die nieuwe tijd maar voert een interne strijd?

In een van de boeken uit mijn te lezen stapel maakte ik kennis met ‘de sluier van Maya’. Maya, de hindoeïstische godin heeft de aarde bedekt met een sluier van onwetendheid. We leven in een illusie, onbewust van andere kwaliteiten, andere werkelijkheden. Maar op de een of andere manier hebben we er wel weet van: we hebben hoop. Het betere leeft in ons. Het is fragiel. We vragen de weg aan verlichte goeroes, priesters en sjamanen. Zij leren ons dat gehechtheid niet de waarheid is maar een illusie; We moeten de ideeën en verhalen die we over onszelf vertellen leren loslaten. Ja, ik heb er ook nog genoeg. Steeds opnieuw zijn er – vaak oude – beelden die als een hindernis opdoemen. Dan is de verleiding groot om onder die sluier te blijven zitten; ‘Ik haak wel aan als de nieuwe tijd aangebroken is’.

Maar de weeën van de nieuwe tijd kan je niet ontkennen. Sommige dingen willen gewoon gezien worden en dan gaat het schuren. Je kunt dan versterkingen aanbrengen: ‘zo ben ik nu eenmaal, doe het er maar mee!’ of collectief: ‘zo zijn wij nu eenmaal’, of je kunt het vertrouwde loslaten. En dat is spannend want er is niet direct iets nieuws wat houvast biedt. Maar vasthouden remt de verbeeldingskracht om te veranderen.

“The most tragic form of loss isn’t the loss of security; it’s the loss of the capacity to imagine that things could be different.”  ― Ernst Bloch

Maya heeft die sluier gedrapeerd in onze eerste levensjaren. Onze roep om als baby en klein kind gezien te worden is heel spontaan en open en gaat met de jaren langzaam naar binnen. We houden ons groot, reageren overgevoelig, doen arrogant, etc. Allemaal reacties die iets bedekken, versluieren. Zo hebben we dat al vroeg geleerd. En vaak is dat geen probleem totdat het gaat schuren. Onthechten gaat daarover, loslaten in liefde. Dan ontstaat er ruimte voor het ‘objectief mogelijke’; een betere wereld. Wij zijn daartoe in staat. Elk moment van de dag.

De geboorte van de nieuwe tijd is nu.

Ik wens iedereen fijne feestdagen.

Wil je hier eens verder over praten, neem dan contact op, 0623 550670 of verder@gerardvanrijnsoever.nl

Afbeelding: ‘Hope’ van George Frederic Watts, 1885, collectie Watts Gallery, Compton. Een tweede versie hangt in Tate Galery London.