De geboorte van de nieuwe tijd. (2)

Verleden jaar december schreef ik een blog over hoop met als titel ‘de geboorte van de nieuwe tijd’. Nou…. wat een heftige weeën heeft 2020 voortgebracht. Corona zorgt voor verwarring, angst en ongerustheid. Ernst Bloch, (1880-1959) de filosoof van de hoop, zou dit benoemen als de vijanden van de hoop. Er is eind 2020 veel om de hoop te laten varen. Laten we er anders naar kijken.

Vanuit de kwantumtheorie bijvoorbeeld, daarin is iets een deeltje én een golf tegelijk. Ik las daarover een leuke column met een serieuze ondertoon van Guido van de Wiel in het tijdschrift voor coaching. Wij zijn een individueel deeltje in het heden en onlosmakelijk via ons DNA verbonden met de golf in de tijd van onze geschiedenis. Of iets invoelbaarder: We zitten als deeltjes in het stadion en reageren als een golf op de gebeurtenissen in de wedstrijd. En als losse deeltjes gaan we daarna samen een biertje drinken. Guido eindigt zijn column met: “Misschien is dat het wel: ten diepste zijn we deeltje en golf tegelijkertijd, maar sinds Covid-19 ervaren we nog met name dat we losse deeltjes zijn.”

Met dat beeld hebben we de hoop niet terug. Ik pak er nog iets bij: Die energie van anderen maakt, blijkbaar, dat we als een golf kunnen reageren. Wetenschappers van het Heartmath instituut hebben het elektromagnetisch veld gemeten bij mensen. Dat veld strekt zich als een driedimensionale donut uit vanuit het hart tot, jawel, anderhalve meter rondom. Horizontaal en verticaal. (Jentien Keijzer verhaalt daarover in een artikel op linkedin). Iedereen binnen die anderhalve meter interfereert met elkaar en dat voel je en dat beïnvloedt je, over en weer. De horizontale verbinding met de ander is er sinds de 1,5 meter maatregel niet meer. Geen invloed van anderen, alleen je eigen frequentie. We zijn teruggeworpen op ons zelf, teruggeworpen op alleen de verticale lijn. De lijn van hemel en aarde. Met onze ziel als verbindende schakel. En velen lopen nu met hun ziel onder de arm.

Eenzaamheid dreigt zonder de horizontale verbinding. Het is een cliché beeld maar we gaan door een dal, economisch en psychologisch. Én in onze verbinding met anderen, in liefde, alles staat onder druk. Niet iedereen accepteert zomaar deze nieuwe situatie. Het is druk in het dal. Is dit een nieuwe werkelijkheid? Bij sommigen implodeert het tot somberheid en depressie, bij een tweede groep explodeert het tot heftige ontkenning en/of heftige kritiek op de onterechte weg die naar het dal leidde. Bijna iedereen wil de helling waar we vanaf zijn gedonderd zo snel mogelijk weer begaanbaar maken. Discussies en polarisatie waar je maar kijkt. De vijanden van de hoop zijn duidelijk aanwezig en Ernst Bloch zag daarin voeding voor het fascisme.

“Eenzaamheid herstelt zowel de harmonie van het lichaam als die van de ziel.” Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre

Even stilstaan. Hoe ga je om met jouw gevoel nu de ander niet meer in jouw donut interfereert? Gevoelens zijn er om gevoeld te worden. Niet om te ontkennen of te overschreeuwen. Hoe minder die ander fysiek aanwezig is in jouw veld hoe meer je je eigen gevoelens voor die ander kan voelen. Het zijn jouw gevoelens. Gemis geeft waarde aan iets wat daarvoor gewoon was. Zoek er de woorden bij, of beelden. Laat de kunstenaar in je spreken. Verbondenheid toont zich in aandacht en liefde. En dat kan er soms anders uitzien dan je verwacht. En laten we dan antwoorden met aandacht en liefde. De weg omhoog uit het dal zit ten diepste in ons zelf. ‘Presencing’ noemt Otto Scharmer van het Massachusetts Institute of Technology dat, vanuit een diep zelfbewustzijn aanvoelen wat nodig is. Welke toekomst wil geboren worden?

Eros, de god van de liefde, zoon van Aphrodite, was eenzaam. Overal waar hij kwam gaf hij liefde. Maar zelf was hij eenzaam. Aphrodite schonk hem een broer Anteros. Anteros strafte iedereen die geen liefde terug gaf. Laten we met hoop op pad gaan en laten we zorgen dat Anteros werkloos blijft!

Over Ernst bloch

Afbeelding: ‘Hope’ van George Frederic Watts, 1885, collectie Watts Gallery, Compton. Een tweede versie hangt in Tate Galery London.

GA NIET NAAR DE KAPPER !!

Ben je blij dat je weer naar de kapper kan? Echt? Ik gun het de kapper best hoor. Laat daar geen misverstand over zijn. Als je net als andere contactberoepen gesloten bent geweest, je zorgen hebt gemaakt over je inkomen dan ben je natuurlijk blij dat je weer open mag. Heel mooi voor de fysiotherapeuten, masseurs, tandartsen, schoonheidsspecialisten, en ook kappers. En ook logisch dat ze in verband met het overdrachtsgevaar van het coronavirus dicht zijn geweest. Maar nu R0<1 is het besmettingsgevaar een stuk minder en beheersbaarder. En daarom kan er weer meer. Langzaam aan.

Maar die kapper, die zou ik toch nog even overslaan. Ik bedoel maar: zit je daar in die spiegel te kijken en bij elke knip wordt het weer een beetje zoals vroeger. Wil je dat? Is het te lange haar, de uitgroei, die dooie gespleten punten niet een statement; Een reminder aan de ellende die het coronavirus als een overheersende bezetter heeft aangericht? Lang haar geeft kracht! Vraag dat maar aan Samson, de heroïsche figuur uit Israël uit het oude testament. Hij kon werkelijk alles aan, zo sterk was ie. Dankzij zijn lange haar.

En die kracht hebben we nu nodig om dit virus te verslaan. Terug naar hoe het was is eigenlijk ook terug naar een systeem wat de overheersing door dit virus mogelijk maakte. Het is tijd voor een regeneratieve economie, een hersteleconomie. Iedereen die de laatste dagen omhoog heeft gekeken heeft een kleur blauw gezien die bijna niemand nog herkende, het was stiller buiten en astma patiënten konden weer zonder pufjes. Laten we doorpakken: Er moet veel meer gerepareerd worden voordat “alles naar de filistijnen gaat.” En daar hebben we de kracht van Samson en lang haar voor nodig. In Samson hebben we een bondgenoot want hij vocht tegen de Filistijnen. Hij was veel te sterk voor de Filistijnen, bij bosjes vermoorde hij ze.

Maar de Filistijnen hadden een list bedacht. Dat komt omdat hij trouwde met een Filistijnse vrouw Delilah. (Hé, Samson and Delilah waar ken ik dat van?) De Filistijnse heersers boden Delilah 1100 zilverlingen als ze achter het geheim van Samsons kracht wist te komen en na drie maal een ander verhaal te hebben verteld vertrouwde hij het uiteindelijk aan haar toe. En terwijl hij lag te slapen werd zijn haar afgeknipt. De volgende dag werd hij gevangen genomen en werden ook nog zijn ogen uitgestoken. De leidensweg van Samson was begonnen: zwak en blind.

Hoe kan het, vraag ik me wel eens af, dat sommige mensen blind zijn voor het gegeven dat exponentiële groei niet kan op een eindige wereld. In veel oude culturen werd een vruchtbaarheidsgod vereerd die ook stond voor verwoesting. Zelfs de Filistijnen snapte dat en vereerden dat in de god Dagan.

Nu wilde het geval dat Samson af en toe de gevangenis uit mocht om te worden beschimpt door de Filistijnen op hun feestdagen. Op een zo’n dag werd hij naar de tempel van Dagan gebracht. In gevangenschap was zijn haar inmiddels weer aangegroeid en hij had tot zijn god gebeden voor kracht. De tempel was vergeven van de Filistijnen, tot op het dak stonden duizenden mensen. Samson vroeg aan een jonge begeleider of hij even tegen een pilaar mocht leunen om uit te rusten. Met zijn nieuwe lange haar en zijn herwonnen kracht duwde hij de pilaren omver en de tempel stortte in. Samen met alle Filistijnen stierf hij.

Maar even serieus: Ik ben niet ziek geweest maar toch heeft corona een gat geslagen in mijn kracht, mijn aanwezigheid. Mijn wereld werd overheerst door corona. Ik begin nu pas weer langzaam te beseffen dat ik weer aan het werk moet. Ik moest zelf ook door een lichte vorm van een rouw proces dat corona ook is. De context is anders geworden. En ik merk het om me heen in zoom-meetings: Dat er misschien juist nu behoefte is om ook eens stil te staan bij jezelf.

Kijk eens in de spiegel van je ziel in plaats van de spiegel van de kapper. Vind je de kracht in jezelf om alle veranderingen aan te kijken? Word niet blind voor de veranderingen die het brengt. Voordat je je haar laat knippen bedenk wat je achter wil laten. Ervaar de ruimte van dingen los laten. Misschien is er iets wat je los moest laten. Sterkte daarmee. Jezelf opnieuw vinden, de ander opnieuw vinden, zijn in wat is. Zonder dat er meteen iets moet zijn. We kunnen niet terug naar het oude want dat betekent dat alles instort. Dus ook de wereld waar je deel van uitmaakt.

Ik heb geen glazen spiegel, ik ben geen kapper maar net als je haar te lang kan worden kunnen ook andere dingen te lang worden, of te lang duren of ontdek je nu ineens dat er iets anders is wat wel eens langer aandacht mag hebben. Laat het niet “naar de filistijnen gaan”. Ook op veilige afstand ben je welkom met je verhaal of je vraag.

Met dank aan Claudia Stellingwerf die met haar kappersverhaal mij op een idee bracht.

afbeelding: ‘Samson in Dagon Temple’ van Gustave Doré

Silent Spring 2020

deel 2

In mijn vorige blog beschreef ik hoe raar het voelde om lekker in de zon te zitten terwijl om mij heen en tijdens mijn reis de gevolgen van corona zichtbaar werden. Inmiddels is het virus de hele aardbol over gegaan. Het virus domineert wereldwijd het nieuws.

Thuis achter de laptop lees ik talloze verhalen en artikelen over de oorzaak en de oplossing; respectievelijk onze vervreemding van de natuur en zorgen voor een betere balans met de natuur. En daar kan ik me helemaal in vinden. Ik ben het met de meesten wel eens, een ander economisch systeem wat niet op materiële en financiële groei is gebaseerd maar welzijn centraal stelt en aandacht heeft voor klimaat en milieu etc. En de basis daarvoor is vooral ook een andere omgang met elkaar. Aandacht voor elkaar. Moeten we doen.

Maar vóór deze crisis las ik daar ook al over en het lijkt of er nu een schepje bovenop wordt gedaan. Vele auteurs, opiniemakers en wetenschappers zien nu hun kans om op de golven van deze pandemie hun stokpaardje te berijden. Hun bijdragen hebben een hoog ‘zie je nu wel’, of ‘ik heb het altijd al gezegd’ gehalte. En dat snap ik.

Maar soms schiet het door. Dat gefrustreerde randje gaat dan net even over de rand. Alsof er iets te vieren valt! Ik zie dat ons gezondheidssysteem dreigt om te vallen. Probeer je eens voor te stellen hoe dat zou zijn. Alle specialisten zijn ineens ‘gewoon’ arts en helpen waar het nodig is. Poliklinieken zijn gesloten, afspraken afgezegd. Ik zie en hoor de verhalen uit de ziekenhuizen. Mijn hemel, dat is heftig. Geen naasten om je heen, in coma gebracht worden en niet weten of je daar ooit weer uit wakker wordt. Je zult als arts die boodschap maar moeten brengen!

Hoe kan het, dat als we een andere omgang met elkaar willen met oprechte aandacht voor elkaar als basis voor die nieuwe sociale en milieuvriendelijke wereld, dat mensen blij zijn met deze ramp? Of zoals Eric Holthaus het krachtig uitdrukt in de Correspondent:

‘People are dying, no one should be cheering. Wishing for a disaster to make the large-scale changes that scientists say are necessary to prevent a planetary collapse is counterproductive.’

Stop hier. Dit bedoelen we toch niet? Dit willen we toch niet? Een echte systeemverandering begint in en tussen mensen. Daar zijn veel van de bedoelde auteurs van overtuigd. Je kan niet alleen met ‘hoofd’ en ‘handen’ die nieuwe wereld bouwen, daar hoort ‘hart’ tussen. Tussen.

Hart staat voor emotie, laten zien wat er in je leeft, het uiten van je gevoel. Ik word zelf volop geraakt door de persoonlijke verhalen. Maar ook de initiatieven die vanuit die verhalen ontstaan. Daar is een verbinding vanuit het hart met hoofd en handen. En dat raakt niet alleen mij lijkt wel als ik door de sociale media scrol.

‘There is deep longing for more meaning, for connections.’ Otto Scharmer

Ik lees vaak van die mooie maatschappelijke vergezichten waar ik het helemaal mee eens ben maar toch het gevoel heb dat het niet klopt, dat er iets vergeten wordt. Verbinding. Men lijkt verblind door de kansen, de mogelijkheden die deze crisis biedt. De heilige graal binnen handbereik. Maar het blijft een luchtspiegeling, een fata morgana, als we het lijden geen plek geven. En daar hoort rouw bij.

Rouwen hoort bij een crisis. Rouwen is niet alleen stil in een hoekje zitten. Daarin past actie, woede en vechten maar ook stilte. Stilstaan bij dit lijden. Als je daar kan zijn bij de ander dan komt de vraag: ‘Waar kan ik jou helpen?’ Belangeloos vanuit betrokkenheid. Dat is de werkelijke transformerende vraag. Daar ontstaat verbinding. Dat zijn de kiemen voor iets nieuws.
Als men praat over pijn, tranen en verdriet dan benoemt men dat vaak als in het dal zitten. Dat is altijd persoonlijk en kan ook transformerend zijn. Ik merk bij mezelf boosheid: ‘heb je er weer een die als een idioot over het leed heen springt.’ Alsof ik het moet opnemen voor het leed. Het gaat natuurlijk veel dieper dan dat en ergens raakt het ook iets van mij. Ik sta beneden in het dal en ben boos op degenen die daar overheen zijn gesprongen. Maar ik meen het wel, je kan niet over dat dal heen springen en aan de overkant een nieuwe maatschappij bouwen. Het leed kan niet onbenoemd blijven.

We bouwen die nieuwe gewenste maatschappij op al die mensen die nu dood gaan, die nu vechten voor hun leven en al die mensen in cruciale beroepen die nu zo hard nodig zijn. Dus laten we daarbij stilstaan en dat gevoel meenemen als we het weer over de kansen van deze crisis hebben.

Afbeelding: Weeping Willow, Claude Monet, 1918/19